Zondag 8 augustus 2021 | Zuid-Holland, langs Hollandsch Diep en Haringvliet

Op zondag 8 augustus 2021 de Zuid Holland rit “Langs Hollandsch Diep en Haringvliet“, van H.I. Ambacht naar Hellevoetsluis.

Graag nemen wij jullie mee op deze mooie tocht over de Hoeksche Waard en Voorne Putten, een rit van 178 km met de start in Hendrik Ido Ambacht en eindpunt in Hellevoetsluis.

Bijzonderheden op deze route in volgorde van rijden:

Hendrik Ido Ambacht, start van deze Tour
Ooit de langste plaatsnaam van Europa want tot 1855 heette de gemeente Hendrik-Ido-Schildmanskinderen-Ambacht en de Oostendam. De fusie met Sandelingen-Ambacht in dat jaar leverde de huidige gemeentenaam op, tevens de naam van het enige dorp binnen de gemeentegrenzen. De gemeente ooit Hendrik Ido Oostendam en Schildmanskinderen Ambacht, en misschien ook ooit Hendrik-Ido-Oostendam-Schildmanskinderen-Groot-en-Klein-Sandelingen-Ambacht, dit zou dan de langste plaatsnaam van geheel Europa zijn geweest.

Van Brienenoordbrug
De Van Brienenoordbrug is een brug over de Nieuwe Maas aan de oostkant van Rotterdam. De brug bestaat uit twee naast elkaar gelegen boogbruggen met in het verlengde daarvan drie basculebruggen. De weg over de brug is de rijksweg A16, en met zes rijstroken per richting en dagelijks meer dan een kwart miljoen voertuigen een van de breedste en drukste autosnelwegen van Nederland. Buiten de boog aan de oostzijde loopt ook een tweerichtingsfietspad. De totale lengte van de Van Brienenoordbrug bedraagt 1320 meter en de doorvaarthoogte is ongeveer 24 meter.

Beinnenbedijkte Maas
De Binnenbedijkte Maas is een meer, een afgedamde tak van de Maas in de Hoeksche Waard met een lengte van 7,3 kilometer. De Binnenbedijkte Maas wordt in de volksmond vaak kortweg Binnenmaas genoemd. Dit was ook de naam van de gemeente waarin het meer gelegen is.

Gehucht Nieuwendijk
Een gehucht van een paar straten met 350 inwoners. Bij de watersnoodramp van 1953 werd een groot deel van Nieuwendijk zwaar beschadigd. Noorwegen schoot te hulp met 36 Noorse woningen. Bijna alle woningen stonden voor de ramp op de dijk. Later zijn de nieuwe huizen in de polder gebouwd. Vandaar dat de straatnamen vernoemd zijn naar Noorse beroemdheden en Noorse plaatsnamen.

Vanuit de Benedenhaven in Nieuwendijk gaat het veer over het “Hitsersche- of Vuile Gat” naar het eiland Tiengemeten.

Eiland Tiengemeten
De naam duidt op de grootte: een gemet is een oude landmaat van ruim 0,4 hectare. Tiengemeten is 7 km lang en 2 km breed. De maat van het eiland en de naam zijn nu dus niet meer met elkaar in overeenstemming: 10 gemeten is ongeveer 4 hectare, wat wil zeggen: een stuk van 100 bij 400 meter. Het eiland was oorspronkelijk grotendeels verpacht aan boeren. Sinds 1997 wordt het door Natuurmonumenten beheerd als nat natuurgebied. Op Tiengemeten zijn het Rien Poortvliet en een Landbouwmuseum gevestigd.

Korenmolen Windlust
Windlust is een korenmolen in Goudswaard. De grondzeiler aan de Molendijk is een rijksmonument. Deze stenen molen zou, volgens de gevelsteen in de romp, uit 1694 dateren en daarmee een van de oudste nog bestaande stenen molens in Nederland zijn, maar dat wordt betwijfeld. Windlust heeft tot 1945 gemalen, maar raakte daarna in verval. In 1960 verkreeg de toenmalige gemeente Goudswaard de molen in eigendom.

Tijdens een restauratie in 1962 stortte een groot deel van de molen in en werd de molenmaker onder het puin bedolven, waarvan hij weer herstelde.

Tegenwoordig is de molen weer maalvaardig en wordt er graan gemalen. In de molen bevinden zich twee maalkoppels, een mengketel, een elevator en een sleepluiwerk.

Korenmolen De Arend

Korenmolen De Arend (1844)

De Arend is een korenmolen uit 1844 in Zuidland. De witgepleisterde, ronde stenen stellingmolen ligt aan de Molendijk. De molen werd in opdracht van Pieter de Gilde gebouwd door Dirk David van Dijk, als vervanger van een afgebrande houten molen. Een gedenksteen boven de deur naar de stelling vermeldt dat de eerste steen is gelegd door Cornelia Jannetje de Gilde P.D. en de tweede steen door Jannetje Johanna de Gilde A.D. Daarna werd de Arend een aantal malen doorverkocht. Hij bleef in bedrijf tot 1954, om daarna langzaam maar zeker in verval te raken. In 1969 kocht de gemeente de molen, om hem na twee restauraties in 1972 en in 1976-1977 weer maalvaardig te laten restaureren. Sindsdien wordt hij door vrijwilligers in bedrijf gehouden. De voormalige gemeente Bernisse heeft afstand gedaan van de molen en sinds 2015 valt het monument onder het beheer van de stichting Molenbehoud Nissewaard. De vlucht bedraagt 22,30 m.

Molen De Swaen Nieuw Beijerland
De Swaen, vroeger Windlust genoemd, is een in 1703 gebouwde windmolen. Het is een ronde stenen korenmolen van het type grondzeiler met een rietgedekte kap. Tegenwoordig wordt de molen alleen nog maar gebruikt als ontvangstcentrum, omdat het binnenwerk er bijna helemaal uitgesloopt is. In de molen is alleen de bovenas met het bovenwiel nog aanwezig.

Zuidland
Het plaatsje Zuidland, in streekdialect Sland, is op het oog een onbeduidend plaatsje met 6000 inwoners en 2250 woningen. Zuytlant (oude spelling) is nooit een belangrijke plaats geworden en heeft ook nooit stadsrechten ontvangen. Toch is een bezoek de moeite waard want het plaatsje herbergt de prachtige Korenmolen De Arend (een stenen stellingkorenmolen uit 1844) en telt maar liefst 27 inschrijvingen in het rijksmonumentenregister en heeft een mooie binnenhaven. 

In documenten wordt voor het eerst aan het einde van 13e eeuw gesproken over de ‘Heerlickheit Westenrijck’, waar nu in Zuidland de straatnaam Westenrijk nog naar verwijst. In de middeleeuwen werden ook de namen Blinc- of Blenkvliet en Couwenhoven gebruikt voor het dorp

Catharinahoeve
De Catharinahoeve is een monumentale boerderij. Blijkens een gevelsteen is de boerderij gebouwd in 1805. De eerste steen is gelegd door Hugo Touw. In het woonhuis is een 19e eeuws tegeltableau aanwezig met voorstellingen van kastelen, vissers, schaatsenrijders en de landbouw. Op 11 oktober 1966 is de hoeve ingeschreven als rijksmonument.

Brielle (Den Briel)
Wie heeft nooit gehoord van Brielle? Den Briel is gelegen aan het Brielse Meer, een afgedamd gedeelte van de Maas. Brielle, in de middeleeuwen de vijfde stad van het gewest Holland, is een oude vestingstad en de bekendste bedevaartsplaats van Zuid-Holland. De grotendeels uit de 17e eeuw stammende vesting van Brielle is een rijksmonument en een van de best bewaard gebleven verdedigingswerken in Nederland.

De naam gaat terug op het Keltische woord ‘brogilo’ (‘ingesloten gebied, jachtgebied’) en uit de oudste geschriften blijkt, dat de huidige locatie ‘de nieuwe Briel’ is.

Op 1 april 1572 werd de stad ingenomen door de Watergeuzen onder leiding van Lumey en Bloys van Treslong, waarbij de veerman Jan Koppestok een belangrijke rol vervulde. De Inname van Den Briel wordt algemeen gezien als het eigenlijke begin van de opstand tegen Filips II (Tachtigjarige Oorlog). Aan dit feit dankt Brielle haar schildspreuk Libertatis Primitiae, “eersteling der vrijheid”. Dit historisch feit wordt ieder jaar op 1 april gevierd. Schoolkinderen onthouden dit feit met de zin:

“Op 1 april verloor Alva zijn bril” (eigenlijk: “Op 1 april verloor Alva Den Briel”)

Rockanje
Rockanje is een voormalige heerlijkheid en een badplaats gelegen aan de Noordzeekust, een klein dorpje met 6400 inwoners. 

Rond 1200 was er op de punt van het toenmalige Voorne (dat veel groter was dan het huidige eiland Voorne) een plaats die Rochange genoemd werd. Dat gebied is rond 1214 weggespoeld tijdens een van de overstromingen die het Haringvliet vormden. Snel daarna werd het terugwinnen van de ondergelopen gebieden waar mogelijk ter hand genomen met hulp van Cisterciënzer monniken van de abdij Ter Doest in het Vlaamse plaatsje Lissewege nabij Brugge. De eerste polder die werd gecreëerd, kreeg de naam Oud-Rockanje. Al binnen 6 jaar, in 1220, kon Dirk II van Zeeland van Voorne (de Heer van Voorne) zijn dankbaarheid voor de hulp tonen door het Middellant (zoals het gebied van Rockanje werd aangeduid) te schenken aan de monniken van de abdij.

Hellevoetsluis
De Helle, wat Romeinen kenden als “Helius” of Helinium, een benaming die tot in de middeleeuwen in gebruik was voor het tegenwoordige Haringvliet en de Maas. De naam Hel(le)voet, of “(land bij) het laagste punt van het Helius”, komt vervolgens voor het eerst voor in documenten uit de 13e eeuw

Hellevoetsluis was afgelopen eeuwen vooral legerplaats en marinehaven. Het poldergebied waar Hellevoetsluis zou ontstaan werd tussen 1367 en 1394 in cultuur gebracht en er werd meteen ook bewoning gepland. Het vestinggebied was oorspronkelijk een klein haventje dat gebruikt werd door de bewoners van het 15e-eeuwse dorpje Nieuw-Helvoet.

Hellevoetsluis was de marinebasis van de Admiraliteit van de Maze. In de tijd dat Hellevoetsluis marinehaven was werd hier de door Piet Hein buitgemaakte zilvervloot aan wal gebracht. Aan die tijd herinneren nog gebouwen als het Tromphuys, affuitenloods, het kruythuys en het Ruyterhuys, vernoemd naar Michiel de Ruyter.

Het verval werd ingezet toen in de jaren 30 de marinehaven naar Den Helder werd verplaatst en later tijdens de Tweede Wereldoorlog de Duitsers een deel van Hellevoetsluis sloopten om een beter schootsveld te krijgen ter verdediging van de eigen stellingen.

Einde Tour, Restaurant Aquarius, Hellevoetsluis